İnatlaşma - Öğrencim İçin Ne Yapabilirim?

İNATLAŞMA

       İnatlaşma, her yaşta ve her insanda ortaya çıkabilecek bir davranıştır. Çocuklar 2- 4 yaş arasında artık kendi varlığının farkına varır ve bağımsızlıklarını ortaya koymak, kendi istedikleri şeyleri yapmak isterler. Çocuk bir yaşından sonra yani yürüme ve konuşma becerisi kazandıktan sonra inatçı davranışlar göstermeye başlar. Anne babanın dediğinin tersini yapmaktan ve kuralları çiğnemekten zevk alır gibidir. Anne, “Yapma!” dedikçe inadına istenmeyen davranışı tekrarlar. İstenmeyen davranışları tekrarlayan bir çocuğun amacı sizi kızdırmak ve çileden çıkarmak değildir. Artık kendi varlığının farkına varır ve bağımsızlıklarını ortaya koymak, kendi istedikleri şeyleri yapmak isterler. Çocuklar bu inatlaşma sürecinde sık sık düşündükleri bir konu üzerinde fikirlerini değiştirebilirler. Neyi isteyip neyi istemediğini pek anlaşılmaz. Onun bu inatlaşma nöbetlerinde tek bir amacı vardır: Sizin dediğinizin tersini yapmak. Bu şekilde size kendisinin bağımsız bir birey olduğunu, kendi tercihlerini kendisinin yapabildiğini kanıtlayacaktır.

     Uzmanlara göre eğer çocuk, inatlaşma sürecine girdiyse, her şeye karşı çıkar bir tutum sergileyebilir. Bazen neyi istediğini bilmeden, sadece karşısındaki kişiyle zıtlaşmak için bile inatlaşabilir. Aslında bu durum, kendi bireyselliğini, bağımsızlığını kazanmak isteyen bir çocuğun, kendi istediğini yaptırmak istemesinden başka bir şey değildir. Fakat bunun farkında olmayan pek çok anne-baba bu dönemde çocuklarıyla gereksiz yere çatışmaya girer. Kendilerini de çocuklarını da yıpratırlar. Çocukların gelişiminde doğal bir davranış olan inatlaşma, ebeveyn ve çocuk arasında iletişimsizliğin ya da çocukta özgüven problemlerinin başlangıç noktası olabilir.

     İnatlaşma, yalnızca bağımsızlığı kanıtlamak için sergilenmez. Tutarlı olmayan anne-baba tutumlarına maruz kalan ya da olumlu davranışları görmezden gelinmiş, onaylanmamış, olumsuz davranışlarında ise fazla bir tepkiyle karşılaşmış çocuklarda da görülebilir. Anne-baba bugün onay verdiği „evet‟ dediği bir konuda yarın „hayır‟ derse çocuk öfkelenip istediğini yaptırmak için inatlaşabilir. Bu durumda ailenin tavırları çocuğun bu tepkilerinde belirleyicidir. Konulan kurallar net, anlaşılır ve tutarlı bir şekilde uygulanmazsa çocuk istediğini yaptırabilmek için inatlaşır. Bunların önüne geçmek tutarlı, dengeli ve olumlu aile tutumlarıyla mümkündür.

     Çocuklar inatlaştığında onlarla doğru iletişimi kurmak gerekir. Doğru iletişim, çocuğun yaşadığı duygulara saygı duymakla başlar. Davranışları bize çok gereksiz, anlamsız gelebilir ancak yine de onu dinleyip duygularını anlamaya çalışmak gerekir. Kızgınlık ve inatlaşma içinde olan çocuk kendini neyi rahatsız ettiğini bilemeyebilir yalnızca rahatsızlık veren şeye karşı öfkeyle birlikte inatçı tutum sergileyebilir. Duygularını ifade edemedikçe inatçılığı öfkeye dönüşebilir. Bu nedenle sakin bir şekilde çocuğu dinleyip sıkıntısını anlayabilmek için duygularını ifade etmeye yardımcı olup çocuğa empatiyle yaklaşmak yararlı olacaktır.

NELER YAPILABİLİR?

     Sınıfınızda sizinle ya da arkadaşlarıyla inatlaşan öğrenciniz varsa öncelikli olarak davranışlarını gözlemleyin. Hangi tür olaylarda inatçılık yapıyor? Neye karşı geliyor? Bunları saptayın ve nedenlerini araştırın. Bu durumda aileyle görüşmeniz gerekebilir. İnatçılık yaptığı zaman neden böyle davrandığını sorun. Gösterdiği sebep ne kadar saçma ve yersiz olursa olsun, sabırla dinleyin. Kendinizi çocuğun yerine koyun. Şüphelerini, kaygılarını ve korkularını anlamaya çalışın. Hayır diyen çocukla alay etmeyin, ceza ile korkutmayın. Kızmadan, sabırla dinlediğinizi gördüğü zaman duygularını ifade etmeyi ve gerektiğinde kontrol etmeyi öğrenecektir.

      İnatlaştığı zaman çocuğun kişiliğine yönelik yargılayıcı, olumsuz mesajlar vermekten kaçının. (Yaramazsın, çok inatçısın, huysuzsun vb.) Çocuğun davranışlarına yönelik geri bildirimde bulunmaya çalışın. Aile çocuğuna yanlış tutumlarla yaklaşıyor olabilir. Bu durumda aile rehberliğine ihtiyaç duyulabilir. Bu konuda daha profesyonel yardım almak için aileyi varsa okul rehber öğretmenine yoksa il/ilçenizdeki Rehberlik ve Araştırma Merkezine yönlendirebilirsiniz.